Ukształtowanie powierzchni i gleby

Cofający się lodowiec skandynawski pozostawił, na terenie gminy Wołczyn głębokie pokłady piasków, żwirów, kamieni i glin, na których powstała równina, z niewielkim wzniesieniem morenowym oraz lokalnymi po bagiennymi obniżeniami. Doliny rzeczne wypełniają utwory pochodzenia wodnego o składzie mechanicznym glin lekkich i średnich pylastycznych oraz piasków różnych grup mechanicznych. Wytworzone zostały na nich mady typu brunatnego średnie i lekkie pyłowe, mady glejowe średnie, gleby brunatne deluwialne oraz czarne ziemie. W miejscach lokalnych zagłębień terenowych i dolinach rzecznych nadmiernie uwilgotnionych występują gleby bagienne i murszowe (torfowe i mułowo - torfowe). Dlatego też rzeźba terenu jest dość urozmaicona. Zróżnicowanie ukształtowania pionowego sięga 50 - 60 metrów. Wysokość terenu waha się od 140 do 204 m.n.p.m. Miasto Wołczyn leży na wysokości 170 m.n.p.m. Gleby są średnio urodzajne. Przeważa klasa IVa i IVb.

Większość gleb gminy została wytworzona z glin zwałowych oraz glin i piasków wodno lodowcowych zlodowacenia środkowopolskiego. Na obszarze gminy Wołczyn wyróżnić można dwa podstawowe typy gleby:

- gleby pseudobielicowe wytworzone z glin morenowych, pyłowych, piasków gliniastych, głównie lekkich i średnich, które zajmują szczególnie rozległe przestrzenie w środkowej części gminy, są to gleby pszenno - buraczane i żytnie bardzo dobre i dobre, głównie III i IV klasy bonitacyjnej, w części południowej (Wierzchy, Szum, Brynica) na obszarze występowania piasków i glin rzecznolodowcowych wykazują mniejsze wartości produkcyjne - V i VI klasa bonitacyjna;
- gleby brunatne wytworzone na utworach gliniastych i piaszczystych występują na północy i południu gminy,cechują się gorszymi właściwościami i zasobnością, odpowiada V i VI klasie bonitacyjnej, z uwagi na właściwości produkcyjne zaliczają się do kompleksów żytnich słabych i Żytnich bardzo słabych, największe powierzchnie tych gleb występują w rejonie wsi Szymonków, Wierzbica Górna, Krzywiczyny i Wierzchy.

Sieć hydrograficzna

Pod względem hydrograficznym gmina Wołczyn znajduje się w całości w dorzeczu Ordy. Największą jej część zajmuje Wołczyński Strumień, prawy dopływ Stobrawy - rzeki nizinnej o długości 85 km niosącej niewielkie ilości wody, wpadającej z prawej strony do Odry. Przez gminę przepływają także: Stobrawa, Kluczborska Struga i Czarna Woda. Wody stojące stanowią niewielki odsetek powierzchni gminy. Są to najczęściej stawy bądź zbiorniki p/poż. Na uwagę zasługują dwa kompleksy stawów: w miejscowości Komorno oraz w rejonie Wierzbicy Górnej. Są one zagospodarowane jako stawy hodowlane .